NAJŚWIĘTSZA EUCHARYSTIA
Kan. 897 – Najbardziej czcigodnym sakramentem jest Najświętsza Eucharystia, w której sam
Chrystus Pan jest obecny, ofiaruje się oraz jest spożywany i dzięki której Kościół ustawicznie żyje i
wzrasta. Ofiara eucharystyczna, pamiątka śmierci i zmartwychwstania Pana, w której uwiecznia się
Ofiara Krzyża, jest szczytem i źródłem całego kultu oraz życia chrześcijańskiego; oznacza ona i
sprawia jedność Ludu Bożego, przez nią buduje się Ciało Chrystusa. Pozostałe bowiem sakramenty
i wszystkie kościelne dzieła apostolatu mają związek z Najświętszą Eucharystią i ku niej są
ukierunkowane.
Kan. 898 – Wierni powinni z największym szacunkiem odnosić się do Najświętszej
Eucharystii, biorąc czynny udział w sprawowaniu najczcigodniejszej Ofiary, z największą
pobożnością i często przyjmując ten sakrament i adorując Go z najwyższą czcią. Duszpasterze
wyjaśniając naukę o tym sakramencie powinni starannie pouczać wiernych o tym obowiązku.
Rozdział I
SPRAWOWANIE EUCHARYSTII
Kan. 899 – § 1. Sprawowanie Eucharystii jest czynnością samego Chrystusa i Kościoła, w
której Chrystus Pan, przez posługę kapłana, siebie samego, obecnego substancjalnie pod postaciami
chleba i wina, składa w ofierze Bogu Ojcu, a wiernym – złączonym z Nim w Jego ofierze – daje się
jako duchowy pokarm.
§ 2. W zgromadzeniu eucharystycznym Lud Boży gromadzi się w jedno, pod
przewodnictwem biskupa lub pozostającego pod jego władzą prezbitera, działających w osobie
Chrystusa, oraz wszyscy obecni wierni, czy to duchowni, czy świeccy łączą się w uczestnictwie,
każdy we własny sposób, odpowiednio do święceń i zadań liturgicznych.
§ 3. Sprawowanie Eucharystii tak należy zorganizować, ażeby wszyscy uczestnicy uzyskali z
niej jak największe owoce, dla osiągnięcia których Chrystus Pan ustanowił eucharystyczną Ofiarę.
Art. 1
SZAFARZ NAJŚWIĘTSZEJ EUCHARYSTII
Kan. 900 – § 1. Szafarzem, który może sprawować w osobie Chrystusa sakrament
Eucharystii, jest tylko kapłan ważnie wyświęcony.
§ 2. Godziwie sprawuje Eucharystię kapłan, któremu prawo kanoniczne tego nie zabrania,
zachowując przepisy, które następują.
Kan. 901 – Kapłan może odprawiać Mszę świętą za kogokolwiek, zarówno za żywych, jak i
za zmarłych.
Kan. 902 – Jeśli czego innego nie domaga się lub nie zaleca pożytek wiernych, kapłani mogą
koncelebrować Eucharystię, z zachowaniem jednak swobody każdego do indywidualnego
sprawowania Eucharystii, ale nie w czasie, w którym w tym samym kościele lub kaplicy jest
koncelebra.
Kan. 903 – Chociaż kapłan jest nieznany rektorowi kościoła, powinien być dopuszczony do
odprawiania, jeśli przedstawi pismo polecające własnego ordynariusza lub przełożonego,
wystawione nie wcześniej niż przed rokiem albo można roztropnie uważać, że nie ma przeszkód do
odprawiania.
Kan. 904 – Pamiętając o tym, że w tajemnicy Ofiary eucharystycznej dokonuje się
ustawicznie dzieło zbawienia, kapłani powinni często odprawiać, a zaleca się usilnie codzienne
odprawianie, które, nawet gdy nie ma wiernych, stanowi czynność Chrystusa i Kościoła, którą
sprawując kapłani wypełniają swoje główne zadanie.
Kan. 905 – § 1. Z wyjątkiem wypadków, w których zgodnie z prawem można kilka razy
odprawiać lub koncelebrować Eucharystię w tym samym dniu, nie wolno kapłanowi więcej niż raz
odprawiać w ciągu dnia.
§ 2. Gdy brakuje kapłanów, ordynariusz miejsca może zezwolić dla słusznej przyczyny na
binację, a gdy tego domaga się konieczność duszpasterska, także na trynację w niedzielę i święta
nakazane.
Kan. 906 – Bez słusznej i uzasadnionej przyczyny kapłan nie powinien odprawiać Ofiary
eucharystycznej bez udziału w niej choćby jednego wiernego.
Kan. 907 – W sprawowaniu Eucharystii diakonom i świeckim nie wolno wypowiadać
modlitw, zwłaszcza modlitwy eucharystycznej, lub wykonywać czynności, które są właściwe
kapłanowi odprawiającemu.
Kan. 908 – Katolickim kapłanom jest zabronione koncelebrowanie Eucharystii z kapłanami
lub szafarzami kościołów lub wspólnot kościelnych nie mających pełnej wspólnoty z Kościołem
katolickim.
Kan. 909 – Kapłan nie powinien opuszczać należytego przygotowania się przez modlitwę do
sprawowania Eucharystii, a po jej zakończeniu złożenia Bogu dziękczynienia.
Kan. 910 – § 1. Zwyczajnym szafarzem Komunii świętej jest biskup, prezbiter i diakon.
§ 2. Szafarzem nadzwyczajnym komunii świętej jest akolita oraz wierny, wyznaczony
zgodnie z kan. 230, § 3.
Kan. 911 – § 1. Obowiązek i prawo zanoszenia Najświętszej Eucharystii chorym na sposób
Wiatyku mają: proboszcz i wikariusze parafialni, kapelani, jak również przełożony wspólnoty w
kleryckich instytutach zakonnych lub stowarzyszeniach życia apostolskiego w odniesieniu do
wszystkich przebywających w domu.
§ 2. W razie konieczności albo za zgodą przynajmniej domyślną proboszcza, kapelana lub
przełożonego, których też należy potem powiadomić, powinien to uczynić każdy kapłan lub inny
szafarz Komunii świętej.
Art. 2
UCZESTNICTWO W NAJŚWIĘTSZEJ EUCHARYSTII
Kan. 912 – Każdy ochrzczony, jeśli tylko prawo tego nie zabrania, może i powinien być
dopuszczony do Komunii świętej.
Kan. 913 – § 1. Dzieci wtedy można dopuścić do Komunii świętej, gdy posiadają
wystarczające rozeznanie i są dokładnie przygotowane, tak by stosownie do swojej możliwości
rozumiały tajemnicę Chrystusa oraz mogły z wiarą i pobożnością przyjąć Ciało Chrystusa.
§ 2. Jednakże dzieciom znajdującym się w niebezpieczeństwie śmierci wolno udzielić
Najświętszej Eucharystii, gdy potrafią odróżnić Ciało Chrystusa od zwykłego chleba i mogą z
szacunkiem przyjąć Komunię świętą.
Kan. 914 – Jest przede wszystkim obowiązkiem rodziców oraz tych, którzy ich zastępują, jak
również proboszcza troszczyć się, ażeby dzieci, po dojściu do używania rozumu, zostały
odpowiednio przygotowane i jak najszybciej posiliły się tym Bożym pokarmem, po uprzedniej
sakramentalnej spowiedzi. Do proboszcza należy również czuwać nad tym, by do Stołu Pańskiego
nie dopuszczać dzieci, które nie osiągnęły używania rozumu albo jego zdaniem nie są wystarczająco
przygotowane.
Kan. 915 – Do Komunii świętej nie należy dopuszczać ekskomunikowanych lub
podlegających interdyktowi, po wymierzeniu lub deklaracji kary, jak również innych osób
trwających z uporem w jawnym grzechu ciężkim.
Kan. 916 – Kto ma świadomość grzechu ciężkiego, nie powinien bez sakramentalnej
spowiedzi odprawiać Mszy świętej ani przyjmować Komunii świętej, chyba że istnieje poważna
racja i nie ma sposobności wyspowiadania się. W takim jednak wypadku ma pamiętać o tym, że jest
obowiązany wzbudzić akt żalu doskonałego, który zawiera w sobie zamiar wyspowiadania się jak
najszybciej.
Kan. 917 – Kto przyjął już Najświętszą Eucharystię, może ją ponownie tego samego dnia
przyjąć jedynie podczas sprawowania Eucharystii, w której uczestniczy, z zachowaniem przepisu
kan. 921, § 2.
Kan. 918 – Jak najbardziej zaleca się, ażeby wierni przyjmowali Komunię świętą podczas
sprawowania Eucharystii. Proszącym jednak o nią dla słusznej racji poza Mszą świętą, należy
udzielić, zachowując obrzędy liturgiczne.
Kan. 919 – § 1. Przystępujący do Najświętszej Eucharystii powinien przynajmniej na
godzinę przed przyjęciem Komunii świętej powstrzymać się od jakiegokolwiek pokarmu i napoju, z
wyjątkiem tylko wody i lekarstwa.
§ 2. Kapłan, który tego samego dnia sprawuje dwa lub trzy razy Najświętszą Eucharystię,
może przed drugim lub trzecim sprawowaniem coś spożyć, chociażby nie zachodziła przerwa jednej
godziny.
§ 3. Osoby w podeszłym wieku lub złożone jakąś chorobą, jak również ci, którzy się nimi
opiekują, mogą przyjąć Najświętszą Eucharystię, chociażby coś spożyli w ciągu godziny
poprzedzającej.
Kan. 920 – § 1. Każdy wierny po przyjęciu Najświętszej Eucharystii po raz pierwszy ma
obowiązek przyjmować ją przynajmniej raz w roku.
§ 2. Ten nakaz powinien być wypełniony w okresie wielkanocnym, chyba że dla słusznej
przyczyny wypełnia się go w innym czasie w ciągu roku.
Kan. 921 – § 1. Wierni znajdujący się z jakiejkolwiek przyczyny w niebezpieczeństwie
śmierci, powinni być umocnieni Komunią świętą na sposób Wiatyku.
§ 2. Chociażby tego dnia przyjęli już Komunię świętą, to jednak bardzo się zaleca, aby –
znalazłszy się w niebezpieczeństwie śmierci – otrzymali ponownie Komunię świętą.
§ 3. Gdy niebezpieczeństwo śmierci trwa dłużej, zaleca się, aby Komunia święta była
udzielana wielokrotnie, w poszczególnych dniach.
Kan. 922 – Udzielenia Wiatyku chorym nie należy zbytnio odkładać. Duszpasterze powinni
pilnie czuwać nad tym, by chorzy byli posilani wtedy, gdy są jeszcze w pełni świadomi.
Kan. 923 – Wierni mogą uczestniczyć w eucharystycznej Ofierze i przyjmować Komunię
świętą w jakimkolwiek obrządku katolickim, z zachowaniem przepisu kan. 844.
Art. 3
OBRZĘDY I CEREMONIE SPRAWOWANIA EUCHARYSTII
Kan. 924 – § 1. Najświętsza Ofiara eucharystyczna powinna być sprawowana z chleba i
wina, do którego należy dodać trochę wody.
§ 2. Chleb winien być czysto pszenny i świeżo upieczony, aby nie było żadnego
niebezpieczeństwa zepsucia.
§ 3. Wino powinno być naturalne z owocu winnego i nie zepsute.
Kan. 925 – Komunii świętej należy udzielać tylko pod postacią chleba, albo, zgodnie z
przepisami liturgicznymi, pod obiema postaciami; w wypadku zaś konieczności, także tylko pod
postacią wina.
Kan. 926 – Przy sprawowaniu Eucharystii, według starożytnej tradycji Kościoła łacińskiego,
kapłan winien używać chleba przaśnego, gdziekolwiek odprawia.
Kan. 927 – Nawet w ostatecznej konieczności nie godzi się dokonywać konsekracji jednej
postaci bez drugiej albo obydwu postaci poza sprawowaniem Eucharystii.
Kan. 928 – Eucharystię należy sprawować w języku łacińskim lub w innym języku, byleby
teksty liturgiczne zostały zgodnie z prawem zatwierdzone.
Kan. 929 – Przy sprawowaniu i udzielaniu Eucharystii, kapłani oraz diakoni powinni używać
szat liturgicznych przepisanych przez rubryki.
Kan. 930 – § 1. Kapłan chory lub w podeszłym wieku, jeśli nie jest w stanie stać, może
sprawować Ofiarę eucharystyczną siedząc z zachowaniem jednak przepisów liturgicznych; bez
udziału wszakże wiernych, chyba że za zezwoleniem ordynariusza miejsca.
§ 2. Kapłan niewidomy lub złożony inną chorobą godziwe odprawia eucharystyczną Ofiarę,
posługując się jakimkolwiek zatwierdzonym formularzem mszalnym; przy obecności, jeśli zachodzi
potrzeba, innego kapłana lub diakona albo nawet świeckiego odpowiednio przygotowanego, który
mu pomaga.
Art. 4
CZAS I MIEJSCE SPRAWOWANIA EUCHARYSTII
Kan. 931 – Eucharystię można sprawować i jej udzielać w każdym dniu i o każdej godzinie,
z wyjątkiem przypadków wykluczonych przepisami liturgicznymi.
Kan. 932 – § 1. Eucharystię należy sprawować w miejscu świętym, chyba że w
poszczególnym wypadku czego innego domaga się konieczność; w takim wypadku Eucharystia
winna być sprawowana w odpowiednim miejscu.
§ 2. Ofiarę eucharystyczną należy sprawować na ołtarzu poświęconym lub
pobłogosławionym. Poza miejscem świętym można użyć odpowiedniego stołu, zawsze jednak z
obrusem i korporałem.
Kan. 933 – Dla słusznej przyczyny i za wyraźną zgodą ordynariusza miejsca wolno
kapłanowi sprawować Eucharystię w świątyni jakiegoś Kościoła lub wspólnoty kościelnej nie
mającej pełnej jedności z Kościołem katolickim, z wykluczeniem zgorszenia.
Rozdział II
PRZECHOWYWANIE I KULT NAJŚWIĘTSZEJ EUCHARYSTII
Kan. 934 – § 1. Najświętsza Eucharystia:
1 winna być przechowywana w kościele katedralnym lub z nim zrównanym, w każdym
kościele parafialnym jak również w kościele lub kaplicy złączonej z domem instytutu zakonnego
lub stowarzyszenia życia apostolskiego;
2 może być przechowywana w kaplicy biskupiej oraz, za zezwoleniem ordynariusza miejsca,
w innych kościołach i kaplicach, także prywatnych.
§ 2. W miejscach świętych, gdzie jest przechowywana Najświętsza Eucharystia, musi być
zawsze ktoś mający nad nią pieczę, a kapłan powinien tam odprawiać wedle możności Mszę świętą
przynajmniej dwa razy w miesiącu.
Kan. 935 – Nikomu nie wolno przechowywać Najświętszej Eucharystii u siebie ani zabierać
jej ze sobą w drogę, chyba że nagli konieczność pasterska i z zachowaniem przepisów wydanych
przez biskupa diecezjalnego.
Kan. 936 – W domu instytutu zakonnego albo w pobożnym zakładzie, Najświętszą
Eucharystię należy przechowywać tylko w kościele albo w głównej kaplicy złączonej z domem. Dla
słusznej przyczyny ordynariusz może zezwolić na jej przechowywanie także w innej kaplicy tegoż
domu.
Kan. 937 – Jeśli nie stoi na przeszkodzie poważna racja, kościół, w którym jest
przechowywana Najświętsza Eucharystia, powinien być otwarty dla wiernych przynajmniej przez
kilka godzin dziennie, aby mogli się modlić przed Najświętszym Sakramentem.
Kan. 938 – § 1. Najświętsza Eucharystia na stałe powinna być przechowywana tylko w
jednym tabernakulum kościoła lub kaplicy.
§ 2. Tabernakulum, w którym przechowuje się Najświętszą Eucharystię, winno być
umieszczone w odznaczającej się, widocznej, stosownie przyozdobionej i odpowiedniej dla
modlitwy części kościoła lub kaplicy.
§ 3. Tabernakulum, w którym na stałe przechowuje się Najświętszą Eucharystię, ma być
nieusuwalne, wykonane z materiału trwałego, nieprzeźroczystego i tak zamknięte, ażeby możliwie
całkowicie wykluczyć niebezpieczeństwo profanacji.
§ 4. Dla poważnej przyczyny, wolno przechowywać Najświętszą Eucharystię, zwłaszcza w
porze nocnej, w innym, bezpieczniejszym i stosownym miejscu.
§ 5. Kto ma opiekę nad kościołem lub kaplicą, powinien zadbać o to, by klucz od
tabernakulum, w którym przechowuje się Najświętszą Eucharystię, był najstaranniej strzeżony.
Kan. 939 – Hostie konsekrowane, w ilości odpowiedniej do potrzeb wiernych, winny być
przechowywane w puszce lub naczyniu, i często po spożyciu starych odnawiane.
Kan. 940 – Przed tabernakulum, w którym jest przechowywana Najświętsza Eucharystia,
powinna stale świecić się specjalna lampa, oznaczająca i wyrażająca cześć dla obecności Chrystusa.
Kan. 941 – § 1. W kościołach lub kaplicach, które mają zezwolenie na przechowywanie
Najświętszej Eucharystii, można dokonywać jej wystawienia w puszce lub monstrancji, z
zachowaniem norm przepisanych w księgach liturgicznych.
§ 2. Podczas odprawiania Mszy świętej nie powinno być w tej samej części kościoła lub
kaplicy wystawienia Najświętszego Sakramentu.
Kan. 942 – Zaleca się, ażeby w tych kościołach i kaplicach organizowano corocznie
uroczyste wystawienie Najświętszego Sakramentu przez odpowiedni czas, choćby z przerwami, aby
miejscowa wspólnota głębiej rozważała i adorowała tajemnicę eucharystyczną. Jednakże tego
rodzaju wystawienie ma być tylko wtedy, gdy przewiduje się odpowiedni udział wiernych, i przy
zachowaniu ustanowionych norm.
Kan. 943 – Szafarzem wystawienia Najświętszego Sakramentu i błogosławieństwa
eucharystycznego jest kapłan lub diakon. W szczególnych okolicznościach, tylko wystawienia i
schowania, jednak bez błogosławieństwa, może dokonać akolita, szafarz nadzwyczajny Komunii
świętej lub ktoś inny wyznaczony przez ordynariusza miejsca, z zachowaniem przepisów wydanych
przez biskupa diecezjalnego.
Kan. 944 – § 1. Gdzie, zdaniem biskupa diecezjalnego, jest to możliwe, należy dla
publicznego świadectwa czci wobec Najświętszej Eucharystii urządzać; zwłaszcza w uroczystość
Ciała i Krwi Chrystusa, procesję prowadzoną po drogach publicznych.
§ 2. Do biskupa diecezjalnego należy wydawanie zarządzeń o procesjach, uczestnictwa w
nich i ich godności.
Rozdział III
OFIARY MSZALNE
Kan. 945 – § 1. Zgodnie z uznanym zwyczajem Kościoła, każdy kapłan celebrujący lub
koncelebrujący Mszę św. może przyjąć ofiarę złożoną, aby odprawił Mszę św. w określonej
intencji.
§ 2. Usilnie zaleca się kapłanom, ażeby także nie otrzymawszy ofiary odprawiali Mszę św.
w intencji wiernych, zwłaszcza ubogich.
Kan. 946 – Wierni składający ofiarę, aby w ich intencji była odprawiona Msza św.,
przyczyniają się do dobra Kościoła oraz uczestniczą przez tę ofiarę w jego trosce o utrzymanie
szafarzy i dzieł.
Kan. 947 – Od ofiar mszalnych należy bezwzględnie usuwać wszelkie pozory transakcji lub
handlu.
Kan. 948 – Należy odprawić oddzielnie Msze św. w intencji tych, za których została złożona
i przyjęta ofiara, nawet niewielka.
Kan. 949 – Kto ma obowiązek odprawienia i aplikowania Mszy św. w intencji tych, którzy
złożyli ofiarę, pozostaje nim związany, chociażby bez jego winy przepadły przyjęte ofiary.
Kan. 950 – Jeśli ktoś składa pewną sumę pieniędzy na odprawienie Mszy św., nie określając
ich liczby, należy ją ustalić biorąc pod uwagę wielkość ofiary, ustaloną w miejscu zamieszkania
ofiarodawcy, chyba że zgodnie z prawem należy domniemywać, iż inna była jego intencja.
Kan. 951 – § 1. Kapłan, odprawiający więcej razy w tym samym dniu, może poszczególne
Msze św. aplikować w intencji, w której została złożona ofiara, przy zachowaniu jednak prawa, że
oprócz dnia Bożego Narodzenia, wolno mu zatrzymać dla siebie jedną tylko ofiarę, pozostałe zaś
winien przekazać na cele oznaczone przez ordynariusza, z dopuszczeniem jednak pewnego
wynagrodzenia z tytułu zewnętrznego.
§ 2. Kapłan koncelebrujący w tym samym dniu drugą Mszę św., nie może z żadnego tytułu
przyjąć za nią ofiary.
Kan. 952 – § 1. Do synodu prowincjalnego lub do zebrania biskupów prowincji, należy
określić dekretem wysokość ofiary składanej za odprawianie i ofiarowanie Mszy św., i kapłanowi
nie wolno domagać się wyższej ofiary. Może jednak przyjąć dobrowolnie złożoną ofiarę wyższą od
określonej, jak również ofiarę niższą.
§ 2. Gdzie nie ma takiego dekretu, należy zachować zwyczaj obowiązujący w diecezji.
§ 3. Członkowie wszystkich instytutów zakonnych winni zachować dekret lub miejscowy
zwyczaj, o których w §§ 1 i 2.
Kan. 953 – Nikomu nie wolno przyjąć do osobistego odprawiania tylu ofiar mszalnych, że
sam nie może im zadośćuczynić w ciągu roku.
Kan. 954 – Jeśli w niektórych kościołach lub kaplicach proszą o odprawienie tylu Mszy św.,
że nie można ich tam odprawić, wolno stypendia przekazać gdzie indziej, chyba że ofiarodawcy
wyraźnie okazali wolę przeciwną.
Kan. 955 – § 1. Kto zamierza powierzyć innym odprawienie intencji mszalnych, powinien
przekazać je możliwie najszybciej wybranym przez siebie kapłanom, byleby tylko był przekonany,
że są wolni od podejrzeń; powinien przekazać w całości przyjętą ofiarę, chyba że na pewno
wiadomo, iż nadwyżka w stosunku do wysokości obowiązującej w diecezji, została dana ze
względu na osobę. Ciąży na nim również obowiązek troski o odprawienie Mszy św., dopóki nie
uzyska potwierdzenia tak o przejęciu zobowiązania, jak i otrzymaniu ofiary.
§ 2. Czas, w którym należy odprawić Msze św., liczy się od dnia przyjęcia ich przez kapłana
mającego je odprawiać, chyba że stwierdza się co innego.
§ 3. Ci, którzy powierzają innym Mszę św. do odprawienia, powinni od razu zapisać w
książce zarówno Msze św. przyjęte, jak i przekazane, zaznaczając również wysokość ofiary.
§ 4. Każdy kapłan powinien dokładnie zapisywać Msze św., które przyjął do odprawienia i
które odprawił.
Kan. 956 – Wszyscy zarządcy pobożnych fundacji albo w jakikolwiek sposób zobowiązani
do troski o odprawienie Mszy św., czy to duchowni czy świeccy, powinni przesłać do własnych
ordynariuszy te zobowiązania mszalne, których nie wypełniono w ciągu roku, zachowując sposób
przez nich określony.
Kan. 957.- Obowiązek i prawo czuwania nad wypełnieniem zobowiązań mszalnych w
kościołach kleru diecezjalnego należy do ordynariusza miejsca, w kościołach zaś instytutów
zakonnych lub stowarzyszeń życia apostolskiego – do ich przełożonych.
Kan. 958 – § 1. Proboszcz oraz rektor kościoła lub innego pobożnego miejsca, w których
zwykło się przyjmować stypendia mszalne, powinni posiadać specjalną książkę, w której dokładnie
mają zapisywać liczbę Mszy św. przyjętych do odprawienia, intencje, jak również złożoną ofiarę i
odprawienie.
§ 2. Ordynariusz jest obowiązany każdego roku sprawdzać osobiście lub przez innych te
księgi.